Witamina A
Witamina A to związek należący do grupy witamin rozpuszczalnych w tłuszczach. To substancja gromadzona w wątrobie i tkance tłuszczowej, którą można dostarczać do ustroju wraz z codziennym pożywieniem, a także w postaci suplementów diety. Zarówno niedobór witaminy A, jak i nadmiar związku może natomiast powodować zaburzenie funkcjonowania organizmu.
Witamina A - co to jest?
Witamina A to witamina rozpuszczalna w tłuszczach, która stanowi pochodną karotenu, należącą do grupy karotenoidów.
Do witaminy A można zaliczyć kilka związków - za aktywne formy składnika można uznać kwas retinowy, działający jak hormon sterydowy, retinal (11-cis-retinal), który łącząc się z opsyną, tworzy rodopsynę, czyli barwnik związany z widzeniem w ciemności, a także beta-karoten, będący przeciwutleniaczem i najsilniejszym prekursorem witaminy A.
Źródła witaminy A w żywności
Witamina A to składnik, który można znaleźć w produktach pochodzenia zwierzęcego, w formie retinolu, a także w produktach roślinnych, w postaci beta-karotenu. Do źródeł witaminy można zaliczyć produkty, takie jak m.in.:
- podroby (przede wszystkim wątróbka),
- masło,
- jaja,
- mleko,
- przetwory mleczne (głównie sery podpuszczkowe i dojrzewające),
- marchew,
- natka pietruszki,
- szpinak,
- jarmuż,
- papryka,
- brzoskwinie,
- pomidory.
Witamina A - właściwości
Witamina A przyczynia się do utrzymania prawidłowego metabolizmu żelaza i pomaga w zachowaniu właściwego stanu błon śluzowych. Dodatkowo witamina wspomaga zachowanie zdrowej skóry i wspiera utrzymanie prawidłowego widzenia, a także wspomaga prawidłowe funkcjonowanie układu odpornościowego i odgrywa rolę w procesie specjalizacji komórek.
Niedobór witaminy A
Niedobór witaminy A nie jest powszechnym zjawiskiem, jednak może występować wśród osób, które borykają się z niektórymi chorobami, nadużywają alkoholu lub stosują dietę ubogą w produkty uznawane za wartościowe źródła związku. Objawy niedoboru witaminy A mogą być następujące:
- zaburzenia widzenia,
- suchość skóry,
- łamliwość włosów i słaba kondycja paznokci,
- wydłużenie procesu gojenia się ran,
- zwiększona podatność na infekcje bakteryjne i wirusowe.
Skutki niedoboru witaminy A mogą być szczególnie niebezpieczne dla dzieci, gdyż niedostateczna podaż mikroskładnika może powodować zahamowanie wzrostu.
Nadmiar witaminy A
Witamina A to związek rozpuszczalny w tłuszczach, którego nadmiar nie jest usuwany z ustroju wraz z moczem i potem, lecz jest magazynowany w organizmie człowieka, głównie w wątrobie. Tym samym zbyt duża ilość składnika w ustroju może prowadzić do hiperwitaminozy A.
Nadmiar witaminy A w organizmie, związany ze spożywaniem znacznych ilości produktów pochodzenia zwierzęcego lub nieprawidłowym przyjmowaniem suplementów diety, może powodować występowanie niepożądanych objawów, takich jak wypadanie włosów, uszkodzenia błon śluzowych, zmiany skórne czy bóle głowy. Z kolei spożywanie zbyt dużych ilości produktów roślinnych, uznawanych za źródła beta-karotenu, może przyczyniać się do żółto-pomarańczowego zabarwienia skóry.
Zapotrzebowanie na witaminę A
Zapotrzebowanie na witaminę A zależy od wieku, płci, a także stanu fizjologicznego. Zgodnie z Normami Żywienia dla populacji polskiej opracowanymi przez Instytut Żywności i Żywienia, dzienne spożycie witaminy A wśród kobiet powinno wynosić 700 µg, natomiast w gronie mężczyzn - 900 µg.
Zwiększone zapotrzebowanie na związek można zaobserwować podczas przewlekłej infekcji, wśród osób, które borykają się ze schorzeniami układu pokarmowego, a także wśród kobiet w ciąży i okresie laktacji. Zwiększona podaż składnika może być dobrym rozwiązaniem również wśród osób narażonych na długotrwały stres czy stosujących dietę niskotłuszczową.
Witamina A - suplementacja
Witamina A występuje w powszechnie dostępnych produktach spożywczych, jednak wśród niektórych osób, np. narażonych na niedobór składnika, pomocna może okazać się dodatkowa suplementacja substancji.
Na rynku można znaleźć różne formy preparatów zawierających związek. Dostępna jest witamina A tabletki, a także suplement diety w postaci kapsułek, kropli czy saszetek do rozpuszczenia w wodzie. Wybór odpowiedniej formy stosowanego preparatu to kwestia indywidualna. Ważne jednak, aby witaminę A zawsze stosować zgodnie z rekomendacją producenta i nie przekraczać zalecanych porcji produktu, aby nie doprowadzić do występowania niepożądanych działań i skutków ubocznych.
Ponieważ witamina A jest związkiem rozpuszczalnym w tłuszczach, zaleca się, aby suplementy diety zawierające substancję stosować wraz z produktami bogatotłuszczowymi, co może pozytywnie oddziaływać na biodostępność składnika.
